Weer een slecht jaar voor de vlinders van de heide

De oorzaken waardoor soorten als heivlinder en kommavlinder het zo slecht doen, zijn een combinatie van teveel aan stikstof en verdroging door ontwatering van het omliggende gebied. Dit wordt nog versterkt door klimaatverandering en dan vooral klimaatextremen. De droge jaren die we recentelijk hebben gehad, hebben er flink ingehakt. Ondanks het feit dat er in de loop van deze zomer wel weer flink regen viel, was er van herstel van de populaties nog geen sprake. 2023 is daarmee een van de allerslechtste jaren sinds het meetnet vlinders in 1990 startte. Herstel wordt bemoeilijkt doordat de populaties, door eerder genoemde oorzaken, al klein zijn geworden en deze kleine restpopulaties ook nog eens vaak geïsoleerd liggen door de versnippering van geschikt leefgebied. Een grote populatie, en zeker als deze verbinding heeft met andere (deel)populaties, is veel robuuster en kan beter tegen deze drukfactoren en kan sneller ‘terugveren’.

Er is wel een onderscheid tussen de kust- en de binnenlandse populaties. In de duinen zijn de aantallen minder achteruitgegaan dan in de binnenlandse heidegebieden. De kommavlinder heeft momenteel haar grootste populatie in de duinen van Noord-Holland en ook de heivlinder is in de duinen aanwezig, van Zeeland tot op de Waddeneilanden. De meest bedreigde soort van de heide is de kleine heivlinder. Deze is nog maar in één gebied op de Veluwe aanwezig en de aantallen die worden gezien zijn angstwekkend laag. Het is de vraag wanneer deze soort uit Nederland zal verdwijnen. Als deze populatie verdwijnt, betekent dit dat de soort uit heel Noordwest-Europa weg is. De dichtstbijzijnde populatie bevindt zich in de buurt van Berlijn.

Het meetnet vlinders is een onderdeel van het Landelijk Meetprogramma Vlinders dat wordt uitgevoerd in opdracht van het ministerie van LNV en onderdeel is van het Netwerk Ecologische Monitoring (NEM).

Tekst en foto’s: Kars Veling, De Vlinderstichting
Grafieken: Meetnet vlinders, Netwerk Ecologische Monitoring (NEM)