Algenbloei in de Oosterschelde

Algenbloei: fascinerend, natuurlijk, verschrikkelijk

Stichting ANEMOON
16-APR-2010 - Dit is geen verhaal met prachtige onderwaterfoto’s. Het is de beschrijving van een fascinerend natuurfenomeen dat bijna jaarlijks Nederlandse sportduikers diep in hart en ziel raakt. We noemen het “de algenbloei”. Nu is het weer zo ver. De kustwateren zijn tijdelijk verandert in een ondoorzichtige algensoep.

Bericht uitgegeven door Stichting ANEMOON op vrijdag 16 april 2010

Dit is geen verhaal met prachtige onderwaterfoto’s. Het is de beschrijving van een fascinerend natuurfenomeen dat bijna jaarlijks Nederlandse sportduikers diep in hart en ziel raakt. We noemen het “de algenbloei”. Nu is het weer zo ver. De kustwateren zijn tijdelijk verandert in een ondoorzichtige algensoep.

Duikend Nederland ontwaakt uit zijn winterslaap. Maar de medogenloze natuur weigert nu mee te werken om de sportduikers van hun sport te laten genieten. Het zeewater is recent in enkele weken helemaal dichtgeslagen! De algenbloei heeft toegeslagen. De ervaren sportduiker weet dat de komende 4-6 weken de duikomstandigheden in met name de Oosterschelde maar ook op de Noordzee uiterst belabberd zullen zijn.
Algenbloei: het is de schrik van de Nederlandse sportduiker die jaarlijks maar ook onvoorspelbaar toe slaat. Soms gaan er jaren voorbij zonder dat we er last van hebben. Maar er zijn in het verleden ook perioden in het voorjaar geweest met een doorzicht van het zeewater van minder dan 50 cm. dat is nu dus ook het geval.

Foto: Peter H. van Bragt
Foto: Peter H. van BragtKijken we met een biologenbril naar de algenbloei dan zien we een fascinerend, natuurlijk maar ook complex fenomeen. Sterk vereenvoudigd ontstaat algenbloei als volgt: fosfaten en nitraten zijn voedingsstoffen die opgelost in het zeewater onontbeerlijke voedingsstoffen zijn voor o.a. microscopisch kleine eencellige algen. Het zijn de bouwstenen van eiwitten en het genetisch materiaal: het DNA. Phaeocystis, ook wel slijmalg genoemd, is een kolonievormende alg die in ons kustwater natuurlijk voorkomt. Zij is onder andere afhankelijk van de hoeveelheid beschikbare fosfaten en nitraten, maar ook van de stijgende zeewatertemperatuur en de hoeveelheid zonlicht. Gunstige concentraties van de voedingsstoffen en de zonnige dagen van de afgelopen week hebben sterk bijgedragen aan een enorme algenbloei.
Het zeewater is sterk vertroebeld door ontelbare olieachtige bolletjes waar honderden kleine Phaeocystis algencelletjes in opgesloten zitten.

Foto: Peter H. van BragtOver enkele weken raken de voedingsstoffen in het zeewater uitgeput en zakken de Phaeocystis algenkolonies naar de bodem. Daar sterven ze langzaam af en worden ze verteerd door andere microscopisch kleine organismen. Zo komen de door Phaeocystis geproduceerde biomoleculen beschikbaar als voedsel voor de volgende stappen in de voedselketens. Tegelijkertijd komen er ook veel van deze stoffen opgelost in het zeewater terecht. Door de turbulentie van stroming, wind en golven gaan deze afvalstoffen samenklonteren en vormen dan een vast schuim dat gaat drijven op het zeewater. Bij ongunstige wind zal het in grote hoeveelheden op de stranden ophopen. Over enkele weken zullen we dit waarschijnlijk langs onze kust kunnen waarnemen.

Sportduikers hebben er een enorme pest hekel aan, maar de algenbloei is een belangrijk proces voor de mariene biodiversiteit. De algjes bouwen de organische voedingsstoffen op die geconsumeerd worden door het dierlijk plankton. Dat vormt de voedselbasis voor grotere dieren zoals zeepokken, garnalen, zakpijpen en neteldieren. Kijk bij deze algenbloei eens door de bril van een bioloog en laat je fascineren over hoe complex de natuur in elkaar steekt. En we moeten maar zo denken: over een paar weken is het allemaal weer voorbij en is het kustwater weer helder. Ondanks de koude winter is de algenbloei dit jaar redelijk vroeg opgetreden.

Tekst en Foto's: Peter H. van Bragt, Stichting Anemoon