Paddenstoelen in de strijd tegen kanker
Bericht uitgegeven door Natuurpunt Educatie [land] op [publicatiedatum]
Begin december pakte een team van de universiteit van Tennessee uit met de ontdekking dat een schimmel die parasiteert op rondwormen kankerremmende stoffen produceert. Goed nieuws dat weer nieuwe perspectieven biedt aan kankeronderzoek. Wat velen niet weten, is dat tientallen soorten paddenstoelen in meer of mindere mate kankerremmend werken.
Al eeuwenlang worden paddenstoelen in de geneeskunde gebruikt. Vooral in het Verre Oosten was medicinaal gebruik van zwammen een courante praktijk. Recent werd aangetoond dat het merendeel van de gebruikte soorten ook effectief medicinaal werkende stoffen bevatten. Die medicinale werking is enorm divers en verschilt van soort tot soort. Paddenstoelen staan intussen bekend als bronnen van antioxidanten, ontstekingsremmers, immuunversterkende stoffen, prebiotica, antibiotica en kankerremmende stoffen.
Paddenstoelen zijn bij de behandeling van kanker deels complementair aan chemotherapie en bestraling. Ze kunnen daarbij vooral lastige neveneffecten van die twee behandelingen, zoals misselijkheid en bloedarmoede, tegengaan. Recenter ontdekte men dat een resem zwammen zelf ook kankerremmende verbindingen bevatten. Van de schimmel Arthrobotrys oligospora, het onderzoeksobject van de Amerikaanse universiteit, hebben nog maar weinigen gehoord, maar eerder al werd ontdekt dat ook veel bekendere zwammen kankerremmende stoffen bevatten. In hun overzicht van paddenstoelen in de strijd tegen kanker sommen de Indische wetenschappers Patel en Goyal niet minder dan 20 genera op waarbij een kankerremmende werking werd vastgesteld. Die lijst bevat heel wat houtzwammen (van tonderzwammen tot elfenbankjes), naast plaatjeszwammen uit diverse families (van champignons tot russula’s). Paddenstoelen bevatten heel wat chemische verbindingen die men nergens anders terugvindt. Voorbeelden zijn schizophyllan in het Waaiertje (Schizophyllum commune), cordycepine in rupsendoders (Cordyceps sp.) en grifoline in de Eikhaas (Grifola frondosa).
De werkende stoffen in sommige paddenstoelen kunnen ingezet worden tegen een waaier aan kankers. Extracten uit Gewoon elfenbankje verminderden de groei van kankercellen, en dat zowel bij darm- en longkanker als bij leukemie en lymfomen. Tegen borstkanker kunnen ondermeer Geschubde inktzwam (Coprinus comatus), Gewone vuurzwam (Phellinus igniarius), Ruitjesbovist (Calvatia utriformis) en Gewoon fluweelpootje (Flammulina velutipes) worden gebruikt. Uit een ronduit giftige zwam als de vezelkop Inocybe umbrinella haalt men een stof (lectine) die de groei van tumoren onderdrukken. Ook de Pruikzwam (Hericium erinaceus), in Vlaanderen een Rode Lijstsoort, dringt de ontwikkeling van tumoren terug.
Opmerkelijk is dat het merendeel van bovenstaande ontdekking pas de laatste tien jaar gebeurde. Onderzoekers zijn er dan ook van overtuigd dat het gebruik van paddenstoelen een revolutie in kankerbehandeling kan teweeg brengen. Zowel in China, Korea als de Verenigde Staten zijn er intussen bedrijven die gespecialiseerd zijn in het extraheren van werkende stoffen uit zwammen en die producten te commercialiseren.
Bron: Patel, S. & Goyal, A. 2012. Recent developments in mushrooms as anti-cancer therapeutics: a review. 3 Biotech. Vol 2(1): 1-15.
Tekst: Wim Veraghtert, Natuurpunt Educatie.
Foto's: Leo Janssen