Goudhaantje landt op broek van een opvarende tijdens een zeevogelexcursie

Zangvogels op zee

11-NOV-2011 - Wolken spreeuwen en kieviten, V-formaties ganzen en kraanvogels. Het zijn de bekende beelden van trekvogels. Maar er zijn ook veel onopvallende soorten trekvogels, waaronder veel zangvogels als winterkoning, goudhaantje, roodborst en merel. Ze verlaten in de herfst Scandinavië, omdat daar ’s winters door kou en sneeuw het voedsel onbereikbaar wordt. Ze trekken naar het milde West- en Zuid-Europa waaronder Nederland. Omdat deze trek vooral ’s nachts plaatsvindt, merk je daar nauwelijks iets van. In oktober of november zit er dan toch ineens een roodborstje in de stadstuin. Maar soms worden deze zangvogels op de gekste plaatsen gezien en krijgen we een fascinerend inkijkje in het fenomeen van deze trek. Een winterkoning op zee, bijvoorbeeld, is dat normaal?

Bericht uitgegeven door Vogelbescherming Nederland [land] op [publicatiedatum]

Wolken spreeuwen en kieviten, V-formaties ganzen en kraanvogels. Het zijn de bekende beelden van trekvogels. Maar er zijn ook veel onopvallende soorten trekvogels, waaronder veel zangvogels als winterkoning, goudhaantje, roodborst en merel. Ze verlaten in de herfst Scandinavië, omdat daar ’s winters door kou en sneeuw het voedsel onbereikbaar wordt. Ze trekken naar het milde West- en Zuid-Europa waaronder Nederland. Omdat deze trek vooral ’s nachts plaatsvindt, merk je daar nauwelijks iets van. In oktober of november zit er dan toch ineens een roodborstje in de stadstuin. Maar soms worden deze zangvogels op de gekste plaatsen gezien en krijgen we een fascinerend inkijkje in het fenomeen van deze trek. Een winterkoning op zee, bijvoorbeeld, is dat normaal?

Het antwoord luidt ja en nee. Winterkoningen zijn in Scandinavië net als goudhaantjes, roodborsten en merels trekvogels die bij het invallen van nacht de oversteek vanuit Noorwegen over de Noordzee wagen om hier of in Engeland aan te komen. Dat doen ze het liefst met wind in de rug, bij noordenwind, en tijdens een heldere nacht, zodat zij zich op de sterren kunnen oriënteren. Het nietige goudhaantje van vijf of zes gram, het bijna net zo lichte winterkoninkje van tien gram en de grotere roodborst van twintig gram doen dat helemaal alleen; merels vliegen vaak in groepen. In de nanacht of de vroege ochtend komen de vogels normaliter aan op de plaats van bestemming. De duinen zitten dan soms vol met deze vogels, in het stadstuintje zingt plots de roodborst. Deze nachttrekkers hebben het goed gedaan, en het gros zal het zo vergaan. Maar regelmatig gaat het mis en blijkt de trek risicovol.

Goudhaantje landt op broek van opvarende tijdens een zeevogelexcursie (foto: Frank van der Wielen)

Afgelopen zondag 6 november organiseerde Vogelbescherming Nederland samen met Pterodroma Adventures een zeevogelexcursie vanuit Den Helder. De zeventig opvarenden genoten van de vele jan-van-genten, alken, zeekoeten, drieteenmeeuwen en andere zeevogels, waaronder de zeldzame vorkstaartmeeuw. Maar de verbazing onder de excursiegangers was groot toen er zo’n tien mijl voor de kust van Texel een winterkoning rond de boot vloog, als een grote bruine hommel. Even later vloog er een roodborst rond de boot, die zelfs op de boot landde. Ook merels en een zwartkopje namen een kijkje. Het waren nachttrekkers die nog steeds boven zee vlogen, op zoek naar een plekje om te landen en werden aangetrokken door de boot. Veel van die trekkers vinden later op de dag veilig land, maar een onbekend aantal vogels redt het niet. Ze zijn uitgeput en verdwaald, en storten uiteindelijk in zee. Of worden opgepeuzeld door meeuwen. Bedenk dus, als u in uw achtertuin een roodborst , winterkoning of goudhaan ziet, wat een ongelooflijke reis deze misschien wel niet achter de rug heeft.

Tekst: Ruud van Beusekom, Vogelbescherming Nederland
Foto: Frank van der Wielen