Waarom verliezen bomen hun bladeren?

Bericht uitgegeven door De Natuurkalender op [publicatiedatum]

Veel bomen verliezen hun bladeren in de herfst. Iedereen zal vermoeden dat het iets met de temperatuur te maken heeft. Maar hoe zit het nu precies? En hoe gaat het in zijn werk?

Bladval is typisch iets voor loofbomen. In Nederland is maar één naaldboom die er ook aan doet: de lariks. Ze verliezen hun bladeren om zichzelf te beschermen tegen uitdrogen.
Bomen nemen met hun wortels water op en verdampen dit vervolgens via de huidmondjes in de bladeren. In de herfst en winter wordt het voor de boom echter steeds moeilijker om water op te nemen. De wortels kunnen bij lagere temperaturen minder makkelijk water opnemen, daarnaast kan het water in de bodem bevroren zijn. Als de boom gewoon door zou gaan met verdampen alsof er niets aan de hand was, zou hij kunnen uitdrogen. Om minder te verdampen moeten de bladeren er in de herfst dus af.

Plantenhormonen
Twee stoffen, zogenaamde plantenhormonen, spelen bij de bladval een belangrijke rol: auxine en abscisinezuur. Beide stoffen worden door de plant in de bladeren aangemaakt. Abscisinezuur zorgt voor de vorming van een kurklaagje tussen blad en steel. Auxine verhindert juist de vorming van een kurklaagje tussen de tak en de steel. Dit kurklaagje is verantwoordelijk voor het afvallen van de bladeren en zorgt er ook voor dat de boom niet uitdroogt.

De productie van deze twee plantenhormonen is afhankelijk van daglengte en temperatuur. Als de dagen korter en kouder worden, maken de bomen minder auxine aan, terwijl in oudere bladeren meer abscisinezuur wordt gemaakt. De vorming van het kurklaagje in bladeren door abscisinezuur wordt dus in de herfst niet meer tegengehouden door auxine. Als het kurklaagje eenmaal is gevormd verbinden alleen de nerven de bladsteel en de tak nog echt. Deze verbinding is echter te zwak voor het gewicht van het blad. Dat breekt uiteindelijk af onder zijn eigen gewicht, soms versneld door andere krachten zoals wind en regen.

>> Geef uw waarnemingen van ‘einde bladval’ door aan De Natuurkalender.

Tekst: Wichertje Bron, De Natuurkalender
Foto: Arnold van Vliet, De Natuurkalender