Zandhagedissen kunnen Lyme verwijderen

Bericht uitgegeven door Stichting RAVON op donderdag 3 juni 2010

Onlangs hebben het RIVM en RAVON onderzoek gedaan naar zandhagedissen en teken. Teken kunnen diverse ziektes overbrengen op hun gastheer, zoals de ziekte van Lyme. Sommige gastheren zijn echter incompetent, ze raken niet besmet met de bacterie of kunnen deze zelfs verwijderen uit het bloed. Op deze manier dragen ze niet bij aan het verspreiden van, in dit geval, de ziekte van Lyme. De zandhagedis is een dergelijke incompetente gastheer.

Het onderzoek van het RIVM en RAVON heeft de rol van zandhagedissen in de ecologie van ziekteverwekkers die door teken worden overgedragen bestudeerd, waarbij met name naar de bacteriën Borelia burgdorferi s.l. en Rickettsia helvetica is gekeken. Deze laatste bacterie kan mogelijk onder andere sarcoïdose (de ziekte van Besnier-Boeck-Schaumann) veroorzaken bij de mens.

Tijdens het onderzoek zijn zowel teken verzameld die op zandhagedissen zaten als ‘losse’ teken op de hei (het leefgebied van de zandhagedis) en in het bos (geen leefgebied van de zandhagedis). De teken zijn onderzocht op de aanwezigheid van ziekteverwekkende bacteriën.

Resultaten
De hagedissen hadden tussen de 1 en de 16 teken. Daarnaast waren de tekendichtheden vijf keer lager in de heideterreinen dan in het bos. Bij de teken die verzameld zijn van zandhagedissen is de bacterie die de ziekte van Lyme veroorzaakt duidelijk minder aangetroffen (1,4%) dan bij de ‘losse’ teken in heide (24%) en bos (19%).

Rickettsia helvetica werd duidelijk meer aangetroffen bij teken die van hagedissen zijn gehaald (19%) dan die waren verzameld in het bos (10%). Echter de teken die in de heideterreinen waren verzameld hadden geen ander besmettingspercentage (15%) met deze bacterie.

Conclusie
Teken op zandhagedissen hebben duidelijk minder Lyme. Maar van de teken die op de hei loslopen, heeft een vergelijkbaar percentage Lyme als de losse teken in het bos. Dat zandhagedissen de teken weer schoon opleveren, heeft dus geen effect op de infectiegraad. Loslopende teken die op mensen terecht komen zijn, ondanks de aanwezigheid van zandhagedissen, net zo veel besmet.
In het kader van het oplopen van de ziekte van Lyme: in een heidegebied loopt iemand ongeveer 5x minder risico dan in bosgebieden.

Het gehele artikel met de onderzoeksresultaten is na te lezen via de website van Parasites & Vectors.

Tekst: Annemarieke Spitzen – van der Sluijs, RAVON
Foto: Conn Barrett