Herstel van de eekhoornpopulatie in de knel door toxoplasmose?
ZoogdierverenigingBericht uitgegeven door de Zoogdiervereniging [land] op [publicatiedatum]
Vorige week werd in verschillende media bericht over de ziekte toxoplasmose die in 2014 een groot aantal eekhoorns de das omdeed. Vanaf eind zomer 2014 werden enkele honderden dode dieren gemeld. Er werden zelfs eekhoorns gemeld die dood uit de boom vielen. Onderzoek dat het Dutch Wildlife Health Centre (DWHC) samen met de Zoogdiervereniging heeft uitgevoerd, wees uit dat de meeste van de aangeleverde dieren aan toxoplasmose waren overleden. Inmiddels heeft de Zoogdiervereniging vanuit het NEM Meetnet Dagactieve Zoogdieren meer gegevens beschikbaar over de populatieontwikkeling in 2014. Komt het herstel van de eekhoornpoplulatie in de knel door toxoplasmose?
De populatie van de eekhoorn is in Nederland over de periode 1996 tot en met 2014 matig afgenomen. Doorgaans schommelt de populatie. In jaren na een voedselrijke herfst (met veel zaad van eik en beuk, ook wel mast genoemd) zijn er veel eekhoorns aanwezig en in jaren na een herfst met weinig of geen mast neemt de populatie af. De laatste afname van de populatie in Nederland vond plaats na de herfst met weinig mast in 2012, in combinatie met de lange koude winter van 2012/2013. De verwachting dat in 2014 de eekhoornpopulatie zich vanwege een redelijke hoeveelheid mast van eik en beuk in de herfst van 2013 en de zachte winter van 2013/2014, zou herstellen, is maar deels uitgekomen (zie figuur). Mogelijk is dit veroorzaakt door meer sterfte dan normaal door de ziekte toxoplasmose die in 2014 optrad. Deze ziekte staat beter bekend als kattenbakziekte, omdat de uitwerpselen van katten een belangrijke infectiebron zijn (ook voor mensen). De Toxoplasma-parasiet komt algemeen in onze omgeving voor en uit het buitenland is bekend dat deze ziekte wel vaker bij eekhoorns wordt aangetroffen, maar voor zover bekend is nog nooit eerder een dergelijk grote sterfte geconstateerd.
De Zoogdiervereniging is benieuwd hoe de eekhoornpopulatie zich verder ontwikkelt. Volgend jaar komen de gegevens van de tellingen over 2015 beschikbaar. In de herfst van 2014 waren er weinig eikels, maar de beuk had veel mast. Een verder herstel van de populatie is te verwachten. De vraag is of ziekten als toxoplasmose verder herstel zullen voorkomen of vertragen.
Om beter zicht te krijgen op de invloed van ziekten op de populatieontwikkeling van eekhoorns en om in beeld te krijgen of toxoplasmose daarbij nog steeds een rol speelt, roepen de Zoogdiervereniging en het DWHC het publiek op om dode en zieke eekhoorns te blijven melden (www.zoogdiergezien.nl, doorklikken naar eekhoorn). Daarnaast willen we het publiek vragen om verse dode dieren (maximaal 24 uur dood), die niet langs de kant van de weg liggen, veilig te stellen (niet invriezen, wel koelen als dat kan) en aan te melden via de website van het DWHC (www.dwhc.nl), zodat de dieren eventueel voor onderzoek opgehaald kunnen worden.
De gegevens die de Zoogdiervereniging hier presenteert over de populatieontwikkeling bij eekhoorns zijn verzameld in het kader van het meetnet Dagactieve Zoogdieren, wat onderdeel is van het Netwerk Ecologische Monitoring (NEM).
Tekst: Vilmar Dijkstra, Bureau van de Zoogdiervereniging in samenwerking met Dutch Wildlife Health Centre
Foto: Margriet Montizaan