Veel russula’s komen alleen voor bij populieren

Nederlandse Mycologische Vereniging
23-SEP-2015 - Populieren zijn belangrijker voor russula’s dan voorheen werd aangenomen. Russula’s behoren tot onze mooiste paddenstoelen. De mycoloog Ruben De Lange verrichtte in Vlaanderen (België) onderzoek naar russula’s die bij populieren kunnen worden gevonden. De studie toonde aan dat er een specifieke waardevolle en bedreigde paddenstoelenflora gebonden is aan populieren. Het onderzoek werd uitgevoerd aan de Universiteit Gent.

Bericht uitgegeven door de Nederlandse Mycologische Vereniging [land] op [publicatiedatum]

Populieren zijn belangrijker voor russula’s dan voorheen werd aangenomen. Russula’s behoren tot onze mooiste paddenstoelen. De mycoloog Ruben De Lange verrichtte in Vlaanderen (België) onderzoek naar russula’s die bij populieren kunnen worden gevonden. De studie toonde aan dat er een specifieke waardevolle en bedreigde paddenstoelenflora gebonden is aan populieren. Het onderzoek werd uitgevoerd aan de Universiteit Gent.

Russula’s zijn paddenstoelen die ectomycorrhiza vormen met bomen. Een mycorrhiza is een symbiose tussen een zwam en een plant, waarbij het mycelium een connectie maakt met de wortels van de plant. Dit werkt tot wederzijds voordeel van de partners. Onder russula’s of Russulaceae worden tegenwoordig Russula, Lactarius, Lactifluus en Multifurca gerekend.

Russula arpalices (nog geen Nederlandse naam) (foto: Martijn Oud)

Rode Lijstsoorten
In totaal vond De Lange bij populieren 23 soorten russula’s en 4 soorten melkzwammen. Hieronder bevonden zich 12 soorten russula’s en 2 soorten melkzwammen die als zeldzaam te boek staan en 7 soorten waar te weinig gegevens van beschikbaar zijn om te zeggen of deze zeldzaam zijn of niet. Als we ook deze soorten meetellen betekent het dat 70% van de soorten kan worden beschouwd als zeldzaam. Acht van de gevonden soorten staan op de Belgische Rode Lijst voor Paddenstoelen. Dat is iets beter dan de Nederlandse situatie waarin tien van de aangetroffen soorten op de Nederlandse Rode Lijst staan vermeld.

Nieuwe soorten
Er werden tijdens het onderzoek zelfs een aantal nieuwe soorten gevonden. Dit is opmerkelijk voor een populaire groep als de russula’s waarover al veel is gepubliceerd. Er kan worden geconcludeerd dat de meeste gevonden soorten die volgens de literatuur gebonden zijn aan de populier ook specifiek gebonden zijn aan populier (70% tot 85% van de soorten). De soorten die niet worden genoemd in de literatuur als specifiek gebonden aan populier, staan bekend als soorten die bij meer boomsoorten kunnen worden gevonden. Voor deze soorten zal (waarschijnlijk) populier als mycorrhiza-partner als een alternatief worden beschouwd.

De bij populier voorkomende Kruipwilgrussula (Russula persicina) blijkt niet dezelfde de soort als die bij Kruipwilg groeit en betreft de nieuw beschreven Russula roseocremea. Dit ondersteunt de hypothese dat verandering van een waardboom een diversiteit kan bewerkstelligen waardoor sprake is van een nauw verwante nieuwe soort. Deze conclusie moet vooralsnog worden gezien als een suggestie omdat het vooralsnog moeilijk kan worden bewezen.

Geraniumrussula (Russula pelargonia) (foto: Martijn Oud)

Voortzetting onderzoek noodzakelijk
Het totale aantal russula-soorten geassocieerd met populieren staat op ongeveer 48 soorten. Als er wordt gekeken naar het aantal bij populier gevonden soorten die in het onderzoek worden genoemd dan is één seizoen niet genoeg om een goed beeld te verkrijgen van het werkelijke aantal soorten. Op de meest interessante plaatsen was sprake van een slecht seizoen. Toch werden hier nog veel interessante soorten gevonden. Voortzetting van het onderzoek is noodzakelijk om een duidelijker beeld te verkrijgen van de verwantschappen van deze aan populieren gebonden russula’s.

Minder populieren
In Vlaanderen, maar ook in Nederland, is een tendens te bespeuren om populieren te kappen en er andere boomsoorten zoals eik en Beuk voor in de plaats te planten. Aan deze boomsoorten wordt door velen een hoger ecologische waarde toebedacht maar populieren bezitten een aantal belangrijke voordelige ecologische eigenschappen. Het probleem bij de beheerders heeft niet zozeer te maken met de populier als boomsoort maar meer met het beheer van het bos. Ook dit gegeven is een resultaat van het onderzoek. In oudere populierenbossen of oudere bossen die voor een deel uit populieren bestaan werden meer russula-soorten aangetoond dan in jongere bossen. Er wordt geadviseerd om met meer geldige argumenten te komen voordat besloten wordt populierenbestanden te kappen. Deze studie heeft aangetoond dat er een specifieke waardevolle en bedreigde paddenstoelenflora gebonden is aan populieren.

Ook in Nederland gaat het slecht met de populier. De aanplant is de afgelopen jaren enorm afgenomen. Werden er vroeger nog zo’n 1 miljoen populieren per jaar geplant, op dit moment zijn het er jaarlijks slechts zo’n 38.000. In Nederland is 11 oktober niet voor niets uitgeroepen tot “Dag van de Populier” .

Tekst en foto’s: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging