Wit bosvogeltje

Zeldzame mossen gevonden op dood hout in West-Brabants bos

BLWG
26-APR-2015 - In West-Brabant ligt een bijzonder bosreservaat: landgoed Mattemburgh. Het bos op het landgoed is in 1880 aangeplant. Al vele tientallen jaren vindt er geen beheer meer plaats in het bos, waardoor er veel omgevallen bomen te vinden zijn. Op het rottende hout vonden mossendeskundigen van de KNNV Roosendaal afgelopen jaar drie landelijk zeldzame mossen: Krulbladmos, Geklauwd pronkmos en Breed moerasvorkje. Het Breed moerasvorkje is zelfs zeer zeldzaam en was tot nu toe alleen bekend van bossen op de Veluwe.

Bericht uitgegeven door BLWG [land] op [publicatiedatum]

In West-Brabant ligt een bijzonder bosreservaat: landgoed Mattemburgh. Het bos op het landgoed is in 1880 aangeplant. Al vele tientallen jaren vindt er geen beheer meer plaats in het bos, waardoor er veel omgevallen bomen te vinden zijn.  Op het rottende hout vonden mossendeskundigen van de KNNV Roosendaal afgelopen jaar drie landelijk zeldzame mossen: Krulbladmos, Geklauwd pronkmos en Breed moerasvorkje. Het Breed moerasvorkje is zelfs zeer zeldzaam en was tot nu toe alleen bekend van bossen op de Veluwe.

Wie door het bos loopt, ziet een wildernis van paddenstoelen, varens en bosbessen. Maar wat vooral opvalt zijn de de vele omgevallen en afgestorven bomen, vooral dennen. Hierop komen sinds kort veel mossen voor. Een trend die zo’n tien jaar geleden voor het eerste op de Veluwe zichtbaar werd.

Krulbladmos met kapsels (foto: Petra van der Wiel)

De verrassing was groot toen mossenliefhebbers Krulbladmos vonden. Dat mos was nog niet bekend uit West-Brabant. De dichtstbijzijnde groeiplaats ligt in de buurt van Tilburg. Op landgoed Mattemburgh komt het op drie plekken voor. Ook zijn sporenkapsels gevonden, waardoor de soort zich gemakkelijk naar andere delen van het bos kan verspreiden. Krulbladmos valt goed op: hoewel het maar een klein levermos is, bedekt het vaak grote oppervlakken met een opvallende roodbruine kleur. Met de loep is te zien dat de nog geen millimeter grote blaadjes strak langs de stengel staan.

Ook nieuw voor deze omgeving is Geklauwd pronkmos, een sierlijke verschijning op de omgevallen boomstammen. De soort werd drie keer op landgoed Mattemburgh en twee keer in de bossen van de Woensdrechtse Heide aangetroffen.

Breed moerasvorkje met kapsels (foto: Petra van der Wiel)

Tijdens de laatste dag van het mossenonderzoek in Mattemburgh vond een lid van de mossenwerkgroep een wat groter levermos op een omgevallen boom boven op een duintje: 'waarschijnlijk een moerasvorkje'. Er werd een klein stukje verzameld en thuis onder de microscoop bekeken. Het bleek om een vondst van Breed moerasvorkje te gaan, een zeer zeldzame soort die alleen nog maar van bossen op de Veluwe bekend was. Mossenspecialist Huub van Melick van de Bryologische en Lichenologische Werkgroep bevestigde de naam: een fantastische vondst!

Tekst: Petra van der Wiel/Mossenwerkgroep KNNV Roosendaal, Laurens Sparrius/Bryologische en Lichenologische Werkgroep
Foto’s: Petra van der Wiel

Meer lezen over mossen op omgevallen bomen? R.J. Bijlsma & A. ten Hoedt, De Levende Natuur 107: 208-212