Populierleemhoeden trouw op dood populierenhout

Bericht uitgegeven door de Nederlandse Mycologische Vereniging [land] op [publicatiedatum]

Afgelopen week werden weer Populierleemhoeden gemeld van een bekende locatie in Bergen (NH). Inmiddels verschijnen ze hier al acht jaar achtereen steevast aan de voet van dezelfde populier. Niet alleen in juni maar tot in november komen de leemhoeden op onregelmatige tijden te voorschijn.

De populier lijdt niet zichtbaar onder de aanwezigheid van de leemhoeden. De stam is de afgelopen acht jaar zelfs in omvang toegenomen. Dat kan ook niet anders want Populierleemhoeden (Agrocybe cylindraceae) leven van dood hout en laten het levende hout ongemoeid. In dit geval zal er dood wortelhout in de grond zitten want de leemhoeden groeien naast de boom. Zonder dood hout geen leemhoeden. Pas als het dode wortelhout is verteerd zal het afgelopen zijn met de leemhoeden op deze locatie. Waarschijnlijk is er ooit een auto tegen de boom aangereden of werd het wortelstelsel beschadigd door de aanleg van het voetpad vlak voor de populier. De betreffende populier bevindt zich juist in een bocht van een drukke weg.

Leemhoeden (Agrocybe) behoren tot de orde van de plaatjeszwammen (Agaricales). In Nederland komen 13 soorten leemhoeden voor en drie variëteiten. Wereldomvattend komen er circa 100 soorten leemhoeden voor.

De Populierleemhoed is een middelgrote paddenstoel die op het eerste gezicht wel wat weg heeft van een champignon. De hoed is gewelfd tot vlak uitgespreid met een doorsnede van 4 tot 15 centimeter en mat, wittig of crèmegelig gekleurd, later worden ze donkerder met een hazelnootbruin centrum. De plaatjes zijn crème tot bleekbruin. De vaak gekromde crème tot bleekbruine steel krijgt later door de bruine sporen een bruinverkleurde ring. De lamellen zijn crème tot donkerbruin. Het vlees is wittig. De smaak mild, noot- of radijsachtig. De geur is aangenaam, radijsachtig of fruitig.

De Populierleemhoed komt voor op dood hout van populier, minder vaak van wilg en is zeldzaam op hout van andere loofboomsoorten. Vooral in lanen en loofhoutsingels op matig vochtige kalk- of voedselrijke bodems en minder vaak in loofbossen, stadsparken en plantsoenen kom je hem tegen. Hier groeit hij op stammen, stronken, begraven hout en zelfs op houtsnippers. Opvallend is het veelvuldig voorkomen op het dode hout van levende populieren en in mindere mate van knotwilgen.

De vondst van de locatie van de Populierleemhoed in Bergen (NH) dateert inmiddels van acht jaar geleden. Het betrof toen nog de eerste vondst van de Populierleemhoed boven het Noordzeekanaal. Vijftien jaar geleden kwamen Populierleemhoeden vrijwel alleen in het zuiden en zuidwesten van ons land voor. De soort is duidelijk met een opmars bezig. Hierbij worden vooral het westen en het noorden van ons land gekoloniseerd. Het zou kunnen dat dit te maken heeft met klimaatverandering. Er zijn nogal wat paddenstoelsoorten die daardoor in de afgelopen decennia de noordgrens van hun verspreidingsgebied hebben bijgesteld.

De kosmopolitische Populierleemhoed is eetbaar en wordt met name in Australië, Japan en China als zodanig hogelijk gewaardeerd en in het groot gekweekt en verhandeld. Er worden vooral in China en Japan geneeskrachtige en voor de gezondheid preventieve waarden aan toegekend. Ook worden Populierleemhoeden toegepast in afslankdiëten omdat 100 gram vruchtvlees slechts 13 calorieën bevat. In Nederland is de Populierleemhoed vrij zeldzaam en staat als kwetsbaar op de Rode Lijst. Niet eten dus!

Tekst en foto’s: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging