Eikenprocessierupsen dicht op elkaar close up

Eitjes eikenprocessierups hebben geen last van warme winter

De Natuurkalender
13-MRT-2014 - Door de uitzonderlijk zachte winter komen de eerste eikenprocessierupsen mogelijk al in de eerste week van april uit het ei. Gemeenten moeten hierdoor in vergelijking met voorgaande jaren eerder met preventieve bestrijding beginnen, temperaturen in de maand april zullen hierin bepalend zijn. De rupsen in de eipakketjes hebben de afgelopen warme winter goed doorstaan. Een verdere uitbreiding van de eikenprocessierups in Nederland lijkt waarschijnlijk.

Bericht uitgegeven door het Kenniscentrum Eikenprocessierups [land] op [publicatiedatum]

Door de uitzonderlijk zachte winter komen de eerste eikenprocessierupsen mogelijk al in de eerste week van april uit het ei. Gemeenten moeten hierdoor in vergelijking met voorgaande jaren eerder met preventieve bestrijding beginnen, temperaturen in de maand april zullen hierin bepalend zijn. De rupsen in de eipakketjes hebben de afgelopen warme winter goed doorstaan. Een verdere uitbreiding van de eikenprocessierups in Nederland lijkt waarschijnlijk.

Eikenprocessievlindervrouwtje dat net een eipakketje heeft afgezet (foto: Silvia Hellingman)De eikenprocessievlindervrouwtjes hebben vorig jaar hun eipakketjes op de takken van eikenbomen gelegd. Vervolgens gaan die pakketjes de winter door. Warme winters zijn niet per definitie gunstig voor veel insecten, zeker niet als de winter nat is. Ei overwinteraars hebben over het algemeen minder last van dit soort winters dan insecten die als rups, pop of vlinder overwinteren. De afgelopen winter was uitzonderlijk zacht maar ook aan de droge kant. De grote vraag was daarom hoe de conditie is van de eikenprocessierupsjes die momenteel in de eitjes zitten. Om die vraag te beantwoorden zijn enkele eipakketjes verzameld op verschillende locaties in Overijssel, Drenthe, Noord-Brabant en Limburg. De eitjes werden aan een conditietest onderworpen om zodoende een verwachting uit te kunnen spreken voor de overlast in 2014.

Om de conditie te bepalen werden de eitjes opengesneden (zie filmpje). De rupsjes die in de eitjes zaten maakten een gezonde indruk, hadden goede reflexen en bewogen zodra het eitje geopend werd. Diverse eipakketjes waren binnen uitgekweekt en de rupsen zagen er gezond uit. Met de ontwikkeling van de eikenprocessierups is blijkbaar tot op heden niets aan de hand.

Om dit object in te laden dien je marketing-cookies te accepteren.
Opname van de conditiebepaling van eikenprocessierupseitjes (film: Silvia Hellingman)

Bestrijding
Als de huidige temperatuurontwikkeling doorzet, dan komen de eerste eipakketten in de eerste week van april uit. Omdat de eerste eiken naar verwachting ook eerder hun bladeren zullen ontplooien, zal er al snel voldoende voedsel zijn voor de jonge rupsjes. De preventieve bespuitingen zullen dit jaar eerder plaats moeten vinden dan voorgaande jaren. Hier zullen gemeenten tijdig op moeten anticiperen; zij moeten dan ook rekening houden met de inzet van nematoden vanaf de tweede helft van april en de biologische bestrijding vanaf de laatste week van april.

Eikenprocessierupsen die net uit het ei zijn gekomen nadat ze binnen aan kamertemperaturen zijn blootgesteld (foto: Henry Kuppen)

De enige winter in de afgelopen 300 jaar die nog warmer was dan afgelopen winter was 2007. In dat jaar kwamen de eerste rupsen op 3 april uit en startte de preventieve biologische bespuiting op 25 april.

Verspreiding
De uitvliegperiode van de vlinders in 2013 was uitstekend: droog en warm. Hierdoor hebben de eikenprocessievlinders zich verder kunnen verspreiden. Doordat de eitjes de winter goed hebben doorstaan is de kans groot dat er in 2014 wederom sprake zal zijn van een uitbreiding van de eikenprocessierups in Nederland. Een wisselvallig voorjaar met regen en hagel kan nog wel de nodige sterfte veroorzaken onder de jonge larven.

Tekst: Kenniscentrum Eikenprocessierups: Silvia Hellingman, Biocontrole Onderzoek en Advies; Arnold van Vliet en Wichertje Bron, De Natuurkalender, Wageningen University; Henry Kuppen, Kuppen Boomverzorging BV; Jan Buijs en Ronald Jelsma, GGD Amsterdam; Henk Jans, arts Maatschappij en Gezondheid, Medische Milieukunde
Film: Silvia Hellingman
Foto's: Silvia Hellingman; Henry Kuppen