Nieuwkomer Nederlandse orchideeënflora houdt stand

Bericht uitgegeven door Werkgroep Europese Orchideeën [land] op [publicatiedatum]

In september 2011 berichtte de Werkgroep Europese Orchideeën over een nieuwe soort schroeforchis (Spiranthes) in Nederland. Dit jaar werd de soort wederom aangetroffen op een tweetal locaties.

Wat vooraf ging
In 2012 werden in het oosten van Nederland in een stukje nieuwe natuur enkele vreemde orchideeën aangetroffen. Na diverse bezoeken van W.E.O.-leden werd de indentiteit van de opmerkelijk Schroeforchissen vastgesteld op Spiranthes cernua (var. odorata). In Noord-Amerika noemen ze deze planten "Knikkende" of "Moerasschroeforchis". De variant "odorata" zou refereren aan de aangename geur. Bloemen ruiken naar vanille en/of jasmijn. De W.E.O. stelt voor om de naam “Welriekende schroeforchis” te gebruiken.

Literatuuropgaven
Na een literatuurstudie bleek de soort in het verleden al eerder gemeld te zijn. Zo zijn er meldingen uit 1963 en 1966 in de buurt van Haren. Gorteria vermeldt het terrein "De Wolf". Tijdens een bijeenkomst van de W.E.O. is al eens geopperd dat de planten in de Hortus Botanicus van Haren hebben gestaan. Een snel rondje speurwerk levert op dat de Universiteit van Groningen in 1917 't Huis de Wolf kocht met een bijbehorend landgoed van 12 hectare. Het is dus zeer aannemelijk dat de planten aangetroffen werden op het terrein van de Hortus.

Huidige verspreiding
Inmiddels komt de Welriekende moerasschroeforchis voor op een tweetal locaties in Nederland, namelijk Noord-Brabant en in het oosten van Nederland. In 2011 werd de soort voor het eerst aangetroffen in het oosten van het land. Het ging toen om een handjevol planten. Inmiddels is de populatie uitgebreid tot wel 60 planten! In 2012 werd door een W.E.O.-lid ook melding gedaan van Welriekende schroeforchis in Noord-Brabant. De planten zijn tijdens een W.E.O.-bijeenkomst getoond en besproken onder leden. Het bleek ook hier om een Spiranthes cernua s.l. te gaan.

Authenticiteit planten
Het moge duidelijk zijn dat de Welriekende moerasschroeforchis een vreemde eend in de bijt is. Het betreft namelijk een soort die van oorsprong in Noord-Amerika voorkomt. In Amerika werd ook in de jaren 60 de cultivar "Chadd's Ford" voor het eerst gekweekt. Daarnaast worden Spiranthes cernua (var. odorata) en de cultivar ervan “ Chadd’s Ford” veelvuldig door tuincentra, kwekers en liefhebbers te koop aangeboden. De planten gedijen namelijk goed in het Nederlandse klimaat. Geef ze een plekje in de moeraszone van uw vijver en de planten vermeerderen zich makkelijk. Spiranthes cernua vermeerdert zich namelijk ook vegetatief door uitlopers. Toch moet sterk getwijfeld worden aan de authenticiteit van de planten in Nederland. Het is praktisch onmogelijk dat een soort uit Noord-Amerika zich, zonder hulp (dus op natuurlijke weg), middels een zaadbron vestigt op een ander continent (Nederland). Het is ook maar de vraag of de benodigde schimmels aanwezig zijn in de Nederlandse bodem. Orchideeënzaden hebben namelijk schimmels nodig om te kiemen.

Wat nog rest
Afgezien van de oorsprong is de Nederlandse (orchideeën) flora een soort rijker. Gezien het feit dat de planten stand te lijken houden zou het maar zo een blijver kunnen worden. Officieel is Spiranthes cernua var. odarata nog een exoot, weliswaar geen invasieve, maar wel een zeer fraaie exoot!

Tekst: Mark Meijrink, Werkgroep Europese Orchideeën
Foto: Eric Hartgers